JURA DEVRİNDE YAŞAYAN BAZI DİNAZORLAR

HERRERASAURUS

Herrerasaurus (Latince ismi Herrerasaurus ischigualastensis-Herrerasaurusun anlamı Herrera'nın kertenkelesi, keşfeden kişinin anısına verilmiş isim, öteki adları Ischisaurus ve Frenguellisaurus) orta boy-(3 ila 6 metre uzunluğunda 1,5 metre yüksekliğinde ve 210–350 kilogram ağırlığında)-bir etobour dinozordur.

Herrerasaurus, muhtemelen pek çok büyük etobur dinozorunda atasıydı.^{[kaynak belirtilmeli]} Bu dinozor türü 3 ila 5 kişilik sürüler halinde avlanmış ve dönemindeki pek çok hayvanı avlayabilmişti. Bu türün iyi avcılık üzelliklerine sahip olduğu bilinmektedir. Döneminin çoğu avcısının aksine iki ayak üstünde yürümüş ve öndeki iki uzvu güçlü kollar haline gelmişti. Bu sayede dönemindeki avcılardan hem daha hızlı hemde daha güçlü hale gelmiştir. Avları arasında devasa sauropodların atası olan büyük Plateosaurus'larda bulunuyordu. Muhtemelen pek çok büyük yırtıcı dinozor gibi yumurtluyor 
ve yavrularına yetişkinliğe ulaşana kadar bakıyordu. Avcı dinozorların ilk temsilcilerindendi.

COELOPHYSİS

Coelophysis (Türkçesi Seolofifis-Coelophysis anlamı-içi boş vücut) Triassic dönemden 1 metrelik 3 ayak boyundaki etçil bir dinozor türü. Coelophysis'lerin büyük sürüler halinde dolaştığı bilinmektedir; Çünkü neredeyse bulunan tüm iskeletler beraber ve aynı yerde bulunmuştur. Bu dinozor türünün oldukça dinamik ve hafif bir yapısı vardır ve bu dinozor türü iki ayağı üzerinde yürümektedir. Bu dinozor türü etçildir. Genellikle dönemindeki küçük canlılarla (Küçük fare benzeri memeliler, böcekler ve diğer küçük canlılar) beslenmiştir. Bu dinozor türünün tüyleri olup olmadığı bilinmemektedir. Tüyleri olsa da fazla uzun olmayacağı gibi sıcak çöl gündüzlerinde serinleme ve soğuk çöl


gecelerinde sıcaklık için kısa olması muhtemeldir. Coelophysis dinozor familyasının en erken temsilcilerinden biridir. Dinozor standartlarına göre zeki denilebilir. Yakın zamana dek bulunan bir fosilden dolayı bu türün uzak akrabaları Komodo Ejderleri gibi yamyam olduğu düşünülmekte idi. Fakat araştırmalar sonucunda iskeletin karnındakinin kendi türünden olmadığı aksine o döneme ait küçük timsahgillerden olduğu ortaya çıkarıldı; Ama fosil azlığından dolayı halen bu dinozor türünün yavrularına bakıp bakmadığı bilinmiyor. Bu dinozor türünün iyi bir görüş yeteneği ve muhtemelen iyi bir koku alma duyusu vardı. Bu dinozor türü hem avcı hemde leşçildi. Oldukça hızlı bir tür olduğu ve döneminin şartlarına gayet iyi uyum sağladığı biliniyor. Bu dinozor türü pek çok etoburun (Allasurus ve Tiranozor dahil) ortak atası idi.

DİLOPHOSAURUS

Dilophosaurus, etobur bir dinozor cinsidir. Yırtıcı bir dinozordur ve boyu 3 metreye kadar çıkabilir. Kendisinden zayıf olanlara saldırır. Kurbanlarına zehirli bir tükürük atarak onları kör edebileceği iddia edildiyse de Dilophosaurus'un böyle bir yeteneği yoktur. Bazı bilim insanları dilophosaurus'un çene kemiğinin güçlü olmadığını ve bu yüzden de otoburların ondan tek başınayken kurtulabileceğini savunmaktalar. Fakat dilophosaurus'lar çok büyük bir ihtimalle sürü halinde dolaşıp birlikte avlanıyorlardı

 

CERATOSAURUS          

Ceratosaurus, (anlamı: boynuzlu kertenkele), 156-145 milyon yıl önce yaşadığı tahmin edilen etçil bir dinozortürüdür. 4-6 metre boyundaki bu türün ağırlığı genellikle 500 kg 1 ton arasındadır.

İki bacağı üzerinde yürür ve boynu "S" şeklindedir. Burnunun ucunda bir boynuz yer alır. Keskin gözlere sahip olduğu düşünülür. Gözlerinin üzerinde kemiksi yumrular vardır.

Carnotaurus

Carnotaurus (Etçil Boğa) iri bir etoburdu. T-Rex ve Allosaurus 'la aynı gruptandı. Çukur bir kafatasına ve gözlerinin hemen üzerinde bulunan kısa boynuzlara sahipti. Uzun ve kaslı bacakları avından daha hızlı olmasın sağlıyordu. 9.0 metre uzunluğunda ve 3.5 metre boyunda olabiliyorlardı. Ve avlarını pusuya yatarak beklerlerdi.Avını bir hamlede yiyebilen keskin dişlere sahipti.Çok tehlikeli ve asil bir dinozordu.

Spinosaurus

Spinosaurus 100 ya da 93 milyon yıl önce kretase döneminin albiyen katından erken cenomanian katına kadar şimdiki Kuzey Afrika'da yaşamış olan teropod dinozor cinsidir. Alman paleontolog Ernst Stromer tarafından tanımlanan bu cins ilk olarak 1910'larda Mısır'da keşfedilen kalıntılardan biliniyor. Bu kalıntılar 2. Dünya Savaşı esnasında yok edildi, ancak kafatasına ait ekstra parçalar son yıllarda gün yüzüne çıktı. Tanımlanan fosillerin bir veya iki türe ait olduğu konusu açık değildir. Fas'ta toparlanan S. marocannus potansiyel bir tür olmasına rağmen cinsin en iyi bilinen türü Mısır'daki S. aegyptiacustur.

Spinosaurus 'un omugasından dışarıya doğru genişlemiş olan 2 metreye kadar erişebilen uzun ayırdedici çıkıntıları bulunur. Bazı yazarların bunun kaslarla kaplı kambur veya kabartı şeklinde olduğunu öne sürmesine rağmen muhtemelen yelkenli şeklindeki bu çıkıntılar deri ile birbirlerine bağlıydılar. Bu yapı için termoregülasyon ve gösteriş de dahil çok yönlü işlevler öne sürüldü. Yapılan son tahminlere göre Spinosaurus bilinen bütün etçil dinozorlar içerisinde (Tyrannosaurus rex ve Giganotosaurus da dahil) en büyük olanıdır. Bu tahminlere göreSpinosaurus yaklaşık olarak 16, 18 metre uzunluğunda ve 7, 9 ton ağırlığındadır.

Torvosaurus

Torvosaurus 156-146 milyon yıl önce Geç Jura devrinde yaşamış bir dinozordur. Megalosauridae familyasına ait olan bu dinozor, Marsh tarafından 1899 yılında tanımlanmıştır. Amerika'da fosilleri bulunmuştur. Yetişkin bir Torvosaurus 15 m uzunluğa, 5 m yüksekliğe erişebilir. Ağırlığı 10 tondur.

Allosaurus

Bulunuşu ve adlandırılması Allosaurus 1877 yılında paleontolog Othniel C. Marsh tarafından adlandırılmıştır. Hemen hemen tam olan ilk fosili, 1883'te Kolorado'da (ABD), M.P. Felch tarafından bulunmuştur.

Özellikleri

Allosaurus iki ayağı üzerinde yürürdü. S şeklinde boynu ve diğer dinozorlardan farklı olan bir omurgası vardı. Farklı omurga yapısı ona bu ismi kazandırmıştır; "Allosaurus = farklı kertenkele". Güçlü bir kuyruğa ve iri bir gövdeye sahipti. Ön ayakları kısa ve üç parmaklıydı. Pençeleri 15 cm kadardı. Bu türün üyeleri 9-12 m uzunluğa ve 2-4,5 ton ağırlığa erişebilirlerdi. Allosaurus 'un çene ve kafatası yapısı bilim adamları tarafından incelendiğinde alt ve üst çenesiyle ısırdığı zaman uyguladığı basıncın bir aslanınkinden zayıf olduğu saptandı. Ancak Allosaurus, bu dezavantajını jilet keskinliğindeki tırtıklı dişleri,güçlü boynunun da yardımıyla uyguladığı kendine has balta vuruşu şeklindeki üst çenesiyle yaptığı ilginç ısırığıyla biliniyordu.Bölgesindeki en büyük etçil olan Allosaurus'un güçlü çenesi, keskin dişleri ve pençeleri en büyük silahlarıydı. Muhtemelen Stegosaurus benzeri büyük otobur dinozorlar ile beslenirdi. Orta boy sauropodları da öldürebileceği tahmin ediliyor. Allosaurus 'un diş izleri bir Apatosaurus 'un omurgasında bulunmuştur. Leş ile de beslenmesi muhtemeldir.Beslenme[değiştir | kaynağı değiştir]

Grup halinde avlandıkları sanılıyor. Bu şekilde büyük sauropodlara karşı da etkili olabilirlerdi.

Yaşadığı devir

Allosaurus'un 154-144 milyon yıl önce geç Jura devrinde yaşadığı sanılmaktadır.

Brachiosaurus

Brachiosaurus bilinen en uzun boylu ve büyük dinozorlardandır. Uzun bir boynu, küçük bir kafası ve nispeten kısa bir kuyruğu vardır. Diğer sauropodlar gibi dört ayak üzerinde yürür; ama onlardan farklı olarak ön ayakları arka ayaklarından daha uzundur. Bu sıradışı ön ayaklar ve uzun boynu, ona zürafa benzeri bir duruş verir ve yerden yüksekliği 12-16 metreye kadar çıkabilir. Brachiosaurus 25 m uzunluğa ve tahminen 30 ton ağırlığa ulaşabilir.

Diğer brachiosauridler gibi keski benzeri dişleri vardır ve burun delikleri başının tepesindedir. Alt ve üst çenesinde öne doğru eğimli 26'şar dişi bulunmaktadır. Brachiosaurus bir otoburdur ve muhtemelen yüksek ağaçların yapraklarıyla beslenir. Sürüler halinde yaşarlar ve yemek için göç edebilirlerdi. 100 yıl kadar yaşayabildikleri düşünülmektedir.

Triceratops

Triceratops, 68-65 milyon yıl kadar önce (Geç Kretase dönemi) Kuzey Amerika'da yaşamış otobur bir dinozortürüdür. Kretase döneminin sonunda pek çok canlının yokolduğu büyük felakete kadar yaşamış son dinozor türlerindendir. Triceratops, iri, dört ayaklı bedeni; büyük, kemikli bir yaka ve üç boynuz taşıyan başı; günümüz gergedanlarına olan benzerlikleri ile en kolay tanımlanabilen dinozor türlerinden biridir. Ayrıca, bilinen en büyük etobur dinozorlardan olan Tyrannosaurus ile aynı alanı paylaşmıştır ve onun avladığı hayvanlardandır.

Tanımlandığı 1887 yılından bu yana, henüz tam bir fosili bulunmuş olmasa da, toplanan pek çok kısmi kalıntıdan hareketle iyi tanınan bir dinozordur. Kafalarındaki yakanın ve boynuzlarının fonsiyonu, uzun süre tartışmalara konu olmuştur. Çoğunlukla avcılara karşı savunma silahları olarak görülürler. Ayrıca yeni teorilere göre; bunlar, tıpkı günümüz hayvanları gibi, tür içinde kur yapmak ve üstünlük göstermek amacıyla kullanılmış olabilirler.

Triceratops, paleontologlar tarafından grubu içinde tam olarak nasıl yerleştirileceği konusu tartışılsa da, ceratopsid dinozorlar arasında en iyi bilinenidir. Triceratops horridus ve Triceratops prorsus ismi verilen iki türü geçerli sayılır. Bununla beraber başka pek çok isimlendirilmiş örneği de vardır.

.